1. Ana Sayfa
  2. Ekonomi
  3. Borsada Oransal Teminat Nedir?

Borsada Oransal Teminat Nedir?

Borsada oransal teminat hisse senedi piyasasında gerçekleşen işlemlerin oranıdır. Borsada oransal teminatın çeşitleri ve farklı işlevleri bulunmaktadır. İşte merak edilen detaylar…

Borsada Oransal Teminat Nedir?

Borsada oransal teminat yatırımcıların üçer aylık periyotlarda gerçekleştirdikleri günlük işlemler üzerinden hesaplanan ve gerçekleşen işlemlerin yüzde 5’i olarak alınan orandır. Borsada oransal teminat hesaplamasında yüzde 5’i alınan işlem hacimlerinde, özel ve blok emirler dahil edilmez. Oransal teminatın borsada kullanılma amacı ise üyelerin aldığı risklere karşı güvence sağlamaktır.

Borsada Neden Teminat Gerekir?

Borsada teminat istenme nedeni üyelerin risklerini minimize etmek amacıyladır. Hisse senetlerinin yüzde 20 bandında fiyat değişiminin yaşanması sebebiyle takas veya farklı işlemlerde risk bulunur. SPK, bahsedilen risklere karşı teminat piyasasında gerekli durumları belirleyerek borsada teminat sürecini denetler.

Borsada Teminat Süreci Nasıl İşler?

Borsada teminat işleyişi Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından belirlenir ve takip edilir. SPK lisanslı aracı kuruluşlar, müşterileri üzerinden ya da piyasada meydana gelebilecek zararlara karşı teminat verirler. Teminatlar borsa tüzel kişiliği üzerine yatırılırken, teminat hesaplamasında işlem hacmi belirleyici faktör olarak ön plana çıkar. Hisse senedi piyasasında aktif işlem yaptıran üyeler, hesaplanan teminat tutarını ödemekle yükümlüdür.

Borsada Oransal Teminatın İşlevi Nedir?

Borsada oransal teminatın işlevi alınan riske karşı güvence sağlayabilmektir. Borsa üyelerince verilmesi gerekli teminatlar, oransal teminatlardır. Günlük ortalama hisse senetleri ile hesaplanan bu teminat, aracı kurumların teminat yetersizliğine karşı alınan bir önlem uygulamasıdır. Takas işlemlerinde aracı kuruluşlar tarafından verilen taahhütlerin yerine getirilmemesi riskine karşı geliştirilen borsada oransal teminat, karşılaşılabilecek risk düzeyini minimize etmek amacıyla kullanılmaktadır.

Borsada Kullanılan Teminat Çeşitleri Nelerdir?

Borsadaki teminat seçenekleri yukarıda belirttiğimiz gibi SPK tarafından belirlenmiş ve gruplara ayrılmıştır. Aralarında oransal teminatın da yer aldığı toplamda 5 adet teminat seçeneği borsa aktif üyelerinden istenebilir. İlgili teminat seçenekleri aşağıda detaylandırılmıştır:

  • Maktu Teminat: Her borsa üyesinin yatırması gerekli olan bu teminat türü, sabit fiyatlı bir teminattır. Borsa üyeleri tarafından hisse senedi piyasasında işlem yapılabilmesi için yatırılması zorunlu tutulan maktu teminat, tüm aracı kuruluşlar için sabit bir tutar olarak belirlenmiştir.
  • Ortalama Teminat: İlk kez piyasada işleme girecek olan üyelerden istenen ve oransal teminat yerine kullanılan ortalama teminat, 3’er aylık periyotların tamamı boyunca ödenmesi gerekli olan teminat olarak da bilinir. Hesaplanma şekli ise üçer aylık hesaplama dönemlerinde tüm borsa üyeleri için hesaplanmış olan oransal teminat tutarının basit ortalaması alınarak gerçekleştirilir.
  • Lot Altı Teminat: Borsa dışında işlem yapan yatırımcıların ödemesi zorunlu olan teminat türü, işlem yapmaya yetkili kuruluşlar tarafından yatırılır. Lot altı kavramı, küsuratlı hisse senedi adedini tanımlamak için kullanılır. Sermaye artırımları sonucu tam sayı değerine sahip olmayan hisse senedi değerleri, lot altı olarak değerlendirilir.
  • Munzam Teminat: Üçer aylık periyotlar içerisinde aracı kuruluşlar, takas yükümlülüklerini geciktiren ya da ödeyemeyen yükümlülük sahiplerinin savunma yazısı ardından hesaplanan teminat türüdür. Hesaplamasında toplam temerrüt matrahının yüzde 10 oransal teminat ya da ortalama teminat olarak hesaplanır. Hesaplamanın ise savunma yazısının ulaşmasını takip eden 5 iş günü içerisinde gerçekleşmesi gereklidir.
  • Oransal Teminat: Ortalama işlem hacminin yüzde 5’i olacak şekilde hesaplanır. Özel emirler ile blok emirlerin borsada oransal teminat hesabına dahil edilmez.
Yorum Yap

Yorum Yap